โซเดียมไนไตรท์ (Sodium Nitrite) คือ วัตถุเจือปนอาหาร ที่ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียบางชนิด หรือเรียกกันว่าสารกันบูด มักจะอยู่ในอาหารแปรรูปจำพวกเนื้อสัตว์ เช่น ไส้กรอก, แหนม และหมูยอ นอกจากนี้ยังทำให้เนื้อสัตว์แปรรูปมีสีแดงอมชมพูน่ารับประทานยิ่งขึ้น แต่ถ้าหากได้รับสารนี้มากเกินไป จะเป็นอันตรายต่อสุขภาพ สามารถทำให้เสียชีวิตได้
โซเดียมไนไตรท์คืออะไร
โซเดียมไนไตรท์ (Sodium nitrite) มีสูตรทางเคมีว่า NO2 เป็นสารประกอบประเภทอนินทรีย์ ซึ่งมีลักษณะเป็นผงผลึกสีขาวออกเหลืองเล็กน้อย สามารถละลายน้ำได้ดี มีคุณสมบัติป้องกันการเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชั่นที่ทำให้อาหารเกิดการเน่าเสีย และช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์จำพวกคลอสตริเดียมบอทูลินั่ม (Clostridium botulinum) และ คลอสตริเดียมเปอร์ฟรินเจน (Clostridium perfringens)
อันตรายจากโซเดียมไนไตรท์
กระทรวงสาธารณสุขอนุญาตให้มีการใช้โซเดียมไนไตรท์ลงในผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์แปรรูป ไม่เกิน 80 มิลลิกรัมต่ออาหาร 1 กิโลกรัม เพราะภายใน 1วัน ร่างกายจะสามารถรับโซเดียมไนไตรท์ได้ 0.07 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม หากได้รับมากเกินไปจะเป็นอันตรายต่อร่างกาย ได้แก่
- ปวดศีรษะ
- อ่อนเพลีย
- คลื่นไส้
- อาเจียน
- ปวดท้อง
- หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
- ความดันต่ำ
- ขัดขวางการลำเลียงออกซิเจนในร่างกาย เกิดภาวะฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงทำงานผิดปกติ (Methemoglobinemia) ส่งผลให้เกิดอาการ หายใจไม่ออกหรือหายใจลำบาก ถึงขั้นเสียชีวิตได้
- หากโซเดียมไนไตรท์ทำปฏิกิริยากับเอมีนในเนื้อสัตว์แปรรูป เมื่อผ่านการปรุงสุกสามารถเกิดเป็นสารก่อมะเร็งไนโตรซามีนขึ้นได้
โซเดียมไนไตรท์ในด้านเภสัชกรรม
โซเดียมไนไตรท์ถูกนำมาใช้เป็นยาแผนปัจจุบัน โดยนำยาโซเดียมไนไตรท์มาใช้ร่วมกับยาโซเดียมไทโอซัลเฟต (Sodium thiosulfate) สามารถเป็นยาแก้พิษของสารไซยาไนด์ (Cyanide poisoning) มีลักษณะเป็นยาฉีดที่มีใช้ตามสถานพยาบาลเท่านั้น
องค์การอนามัยโลกได้จัดให้ยาโซเดียมไนไตรท์เป็นยาจำเป็นขั้นพื้นฐานของระดับชุมชน และต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น นอกจากนี้โซเดียมไนไตรท์ ยังถูกใช้เป็นส่วนผสมลงในยาฆ่าแมลง และเป็นส่วนประกอบในอุตสาหกรรมสี